Cỏ chân vịt có tác dụng gì? Cỏ chân vịt giúp khắc phục bệnh tiểu đường,…

Cỏ chân vịt là loài cây mọc hoang trong tự nhiên, được sử dụng trong các vị thuốc và được dân gian lưu truyền rộng rãi với nhiều công dụng chữa bệnh đáng kể. Vị thuốc này giúp khắc phục bệnh tiểu đường, gan thận, dạ dày, bồi bổ cơ thể, thanh nhiệt, suy giảm chức năng gan,… Vậy cỏ chân vịt là cây gì? Cỏ chân vịt có tác dụng gì? Cỏ chân vịt trị bệnh gì? Để biết chi tiết hơn về tác dụng của cỏ chân vịt, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây.

Nội dung bài viết

Cỏ chân vịt là cây gì?

Cây chân vịt thuộc họ cúc Asteraceae, có tên khoa học là Sphaeranthus africanus L. Cỏ chân vịt còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cây trứng vịt, có chân vịt ấn, duyên giao, bọ xít,…

Hình ảnh cây cỏ chân vịt

Cỏ chân vịt là một loại cây thân thảo, mọc thẳng đứng, thân nhẵn, thường rất xum xuê, cao 0.5-1 m. Thân cành có mặt cắt hình tam giác và có các cạnh nhăn nheo do đường men của phiến lá.

Các lá mọc so le nhau, có hình bầu dục hoặc hình mác thuôn dài, dài 2.5-7 cm và rộng 1,5-2 cm. Gốc bè ôm lấy thân, mép lá nguyên hoặc khía răng nhỏ, đầu tù, khi vò nát lá có mùi hắc đặc trưng.

Hoa thường mọc thành cụm, thường tập hợp ở đầu kép, hình cầu hoặc hình trứng nhẵn, có màu hồng hoặc tím nhạt, dài 1-3 cm, hoa xoan khi còn non và tròn lúc già kích thước khoảng 1cm. Cuống hoa có cánh, tràng hoa hình ống hẹp, có 3 răng, nhiều hoa cái. Hoa lưỡng tính có 1-3 cái ở giữa, tràng hoa hình trứng ngược, có 5 thùy, nhị 5 có tai nhọn, lá bắc gồm 5-7 chiếc xếp thành hai dãy.

Quả bế có hình trụ, tràng hoa phình lên ở nửa dưới, khía lông, có rãnh và phân thành hai loại. Quả bên ngoài có hình trứng, thuôn, có phần phụ hình chai, quả bên trong có dạng tháp ngược có 4-5 cạnh không lồi. Cây cỏ chân vịt thường được ra hoa và quả vào tháng 12 – 2.

Phân biệt cỏ mần trầu và cỏ chân vịt

Cỏ chân vịt và cỏ mần trầu có hình dáng và phân bố địa lý tương tự nhau, nếu không rành về chúng sẽ rất khó phân biệt. Trên thực tế, cả hai loại cây này hoàn toàn khác nhau và cả công dụng chữa bệnh cũng khác nhau.

Cây cỏ mần trầu có thân và hoa dài hơn so với cỏ chân vịt. Cây cỏ mần trầu thường mọc hoang ở vùng đồng bằng, thân phân thành nhiều nhánh, mọc bò dài đến nửa ngọn trên vươn thẳng lên thành bụi. Hoa mần trầu mọc thành chùm, có 5-7 cành và quả thon dài có hình 3 cạnh.

Phân bố, thu hái

Trên thế giới, cây cỏ chân vịt được phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới như Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Ấn Độ.

Ở nước ta, cây cỏ chân vịt thường mọc hoang ở các nơi ẩm ướt, đồng ruộng, ven đường thường được thấy nhiều ở các tỉnh đồng bằng Nam Bộ, dược liệu thường được tìm thấy ở các vùng Tiền Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp, Hậu Giang.

Cây chân vịt thường sống 1 năm, ưa sáng, mọc trên những vùng đất ẩm tương đối màu mỡ, ở gần các nguồn nước và ở các ruộng bạc màu trong thung lũng ở độ cao dưới 100m. Cây con thường mọc ra từ hạt, xuất hiện vào khoảng cuối mùa xuân, cây thường phân nhánh sớm và có khả năng tăng trưởng nhanh trong mùa hè, đến mùa thu khi quả đã già, cây sẽ tàn lụi. Hạt sẽ phát tán xung quanh cây mẹ tồn tại qua đông, cây sẽ nảy mầm và bắt đầu vòng đời mới vào mùa xuân năm sau.

Hầu hết các bộ phận của cây chân vịt đều được sử dụng làm thuốc chữa bệnh bào gồm thân, rễ, hoa và quả. Cây cỏ chân vịt được thu hái quanh năm, cây thường bắt đầu mọc vào cuối mùa mưa, cây có thể thu hoạch vào khoảng mùa xuân và mùa hè.

Sauk hi thu hoạch về có thể sử dụng tươi hoặc đem phơi khô đều được hoặc có thể tán thành bột để áp dụng vào các bài thuốc.

Thành phần hóa học

Phần trên mặt đất có chứa Alcaloid Sphaeranthin và các hợp chất được phân lập từ lá như stigmasterol, squalene và spinasterol.

Tinh dầu có màu vàng, hơi nhớt chiếm khoảng 0.01% và hoa cũng có chứa khá nhiều tinh dầu.

Tác dụng dược lý – Cỏ chân vịt có tác dụng gì?

Trong đông y cỏ chân vịt có tác dụng gì?

Theo đông y, dược liệu cỏ chân vịt có vị đắng, chat, cay nồng, mùi thơm và có tính ấm. Vị thuốc cỏ chân vịt có tác dụng chữa bệnh lao, hen suyễn, nóng ngực, nôn mửa, tiêu chảy, khó tiêu hóa, các loại giun ký sinh trong dạ dày, điều trị cảm, sốt, phong hàn, đau nhức xương khớp, viêm khớp, chân tay tê mỏi, gout, vàng da, viêm da mãn tính, các bệnh ngoài da, mất ngủ rối loạn giấc ngủ, động kinh, hỗ trợ chức năng thần kinh, hỗ trợ cải thiện chức năng gan, dạ dày,… Ngoài ra:

Phụ nữ sau sinh ăn lá non của cây cỏ chân vịt để lấy lại sức.
Đem cả cây tán thành bột, phơi khô để điều trị ho, ho có đờm 2 lần/ngày, mỗi lần sử dụng 1 muỗng cà phê.
Dùng nước ép súc miệng chữa đau họng.
Tại Ấn Độ, người dân sử dụng cỏ chân vịt để tiêu sưng, làm dịu da

Trong y học hiện đại cỏ chân vịt có tác dụng gì?

Giúp chống dị ứng, ổn định tế bào Mast.
Hỗ trợ hạ đường huyết, giảm glucose trong máu, điều trị bệnh tiểu đường, tăng nồng độ glycogen ở gan và insulin trong huyết tương.
Hỗ trợ bảo vệ hoạt động và tăng cường chức năng gan.
Điều trị các bệnh ngoài da, đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương và giảm hình thành sẹo.
Tác dụng kháng khuẩn đối với Staphylococcus aureus, Helminthosporium sp., Fusarium sp., Escherichia coli và các vi sinh vật khác.
Tác dụng giãn phế quản, chống co thắt phế quản cấp do histamin.
Hỗ trợ đánh giá tác dụng của khả năng sàng lọc thận đối với bệnh nhân suy thận cấp. Giúp cải thiện tổn thương thận do gentamicin gây ra, bình thường sinh hóa và phục hồi chức năng thận bình thường.
Tác dụng giảm sưng, giảm đau, chống viêm.
Giúp giảm đau đầu, kể cả chứng đau nửa đầu.
Tác dụng lên hệ tiêu hóa, loại bỏ chứng khó tiêu, điều trị các bệnh giun đường ruột và các vấn đề hấp thu khác.
Hỗ trợ điều trị hiệu quả các ho mãn tính, bệnh hen suyễn.
Hỗ trợ điều trị bệnh động kinh, bồi bổ thần kinh.
Tác dụng trấn tĩnh, gây ngủ, giảm vận động của não.
Điều hòa hoạt động của hệ miễn dịch, tăng hoạt động của thực bào, ngưng kết hồng cầu, kích thích hoạt động của hệ miễn dịch và giúp cải thiện các tình trạng quá mẫn cảm.
Các tác dụng chống oxy hóa, chẳng hạn như Catalase, Glutathione Peroxidase, Superoxide Effutase và giảm lượng Peroxit Lipid chống lại nhiễm độc gan được gây ra bởi Acetaminophen (thí nghiệm trên chuột).
Tác dụng hạ sốt.

Những bài thuốc chữa bệnh từ cỏ chân vịt

Hỗ trợ điều trị bệnh trĩ

Sử dụng rễ cây chân vịt pha với mật ong hoặc sữa bơ với tỷ lệ vừa đủ, sắc uống mỗi ngày 2 lần, áp dụng uống liên tục trong 14 – 20 ngày sẽ thấy tình trạng ngứa ở vùng hậu môn cải thiện rõ rệt, co búi trĩ và giảm kích thước.

Chữa bệnh tiểu đường

Lấy 200g cỏ chân vịt cắt bỏ rễ, rửa sạch, ngâm vào nước ấm và lấy 1 quả cau tươi cắt thành 4 phần, rồi đem các dược liệu cắt cùng với 7 bát nước, đun đến khi nước cạn còn khoảng 4 bát thì ngưng. Dùng nước uống liên tục mỗi ngày, kiên trì áp dụng trong vòng 1 tháng thì kiểm tra lại lượng đường huyết , tuy nhiên bài thuốc này chỉ có hiệu quả tốt nhất đối với bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường ở giai đoạn đầu.

Chữa thấp khớp – Cỏ chân vịt có tác dụng gì?

Lấy cây chân vịt và gừng tươi đem giã nhuyễn vắt lấy nước cốt, tiếp đó hòa nước thuốc cùng với nước ấm uống mỗi ngày 2 lần giúp lầm ấm cơ thể và giảm đau nhức xương khớp.

Chữa bệnh giang mai

Để khác phục các tình trạng tổn thương trên da do tình trạng bệnh gây ra thì lấy cỏ chây vịt khô, cắt nhỏ và ngâm cùng với 15 – 20ml nước. Dùng hỗn hợp thu được bôi lên da mỗi ngày một lần để giảm tình trạng ngứa, ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng và se khít vết thương.

Khôi phục và tăng cường chức năng gan thận

Nhằm giúp cơ thể đào thải độc tố, thanh nhiệt giải độc thì lấy cỏ chân vịt đem phơi khô, tán thành bột mịn, mỗi ngày uống ¼ muỗng cà phê bột thuốc pha cùng với 120ml nước ấm và uống mỗi ngày.