Alkaloid là gì? Dược liệu alkaloid có trong nguồn gốc từ đâu?

Alkaloid được biết đến là một hợp chất rất quan trọng cho cơ thể, có tác dụng hữu hiệu trong việc trị sỏi thận, chống viêm nhiễm đường tiểu… Mặc dù có rất nhiều lợi ích nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về alkaloid. Vì vậy, hãy cùng gia công thực phẩm chức năng DOM Healthcare tìm hiểu cụ thể hơn về loại dược liệu này nhé!

Alkaloid là gì?

Dược liệu alkaloid là một chất được chiết ra từ cây hải cẩu vàng với hàm lượng phong phú. Đây là một dạng hợp chất hữu cơ có chứa dị vòng nitơ và mang tính bazo. Hợp chất này được tìm thấy ở trên rất nhiều loại thực vật trong tự nhiên và có thể có cả ở 1 số động vật. 

Alkaloid có tính sinh lý cao đối với cả người lẫn động vật, đặc biệt là có nhiều tác dụng đối với hệ thần kinh. Dược liệu này có tác dụng hữu hiệu trong việc điều trị sỏi thận, tăng cường chức năng thận. Mặc dù là thần dược chữa bệnh nhưng có đôi khi lại được xem là một chất độc.

Nguồn gốc phân bố của alkaloid trong tự nhiên

Với alkaloid, bạn có thể tìm thấy chúng trong tự nhiên. Một số nguồn gốc có chứa dược liệu này bao gồm:

Trong các loại thực vật tự nhiên, trên cây thì chất này thường tập trung ở một số bộ phận nhất định. Ví dụ như ở hạt café, quả ớt, tiêu…

Thông thường, trong cây sẽ không chỉ có duy nhất 1 loại alkaloid mà mà một hỗn hợp; alkaloid nào có hàm lượng cao thì sẽ được gọi là alkaloid chính, còn các chất khác là phụ.

Hàm lượng chất này ở trong cây thường thấp, không quá cao. Nếu một dược liệu có chứa 1-3% alkaloid thì đã được coi là hàm lượng cao. Alkaloid cũng ít khi ở trạng thái tự do mà thường tồn tại ở dạng muối của các acid hữu cơ.

Vai trò của alkaloid trong đời sống thực vật

Trong đời sống thực vật, alkaloid cũng có nhiều vai trò quan trọng. Có nhiều ý kiến cho rằng, bởi vì alkaloid là một chất độc nên nó sẽ có tác dụng bảo vệ cho cây. Đây dường như là chức năng rõ nét nhất của chất này. Chúng thường bảo vệ cây khỏi các loài vi sinh vật phá hoại, nấm… Tuy nhiên, chức năng bảo vệ này chỉ có ở 1 số loại mà thôi.

Theo nhiều nghiên cứu thử nghiệm sự thay đổi của cafein ở cây cà phê, nhiều người cho rằng alkaloid có vai trò dự trữ Nitơ cho cây. Tuy nhiên, trường hợp này cũng không phải là tác dụng rộng rãi, đôi khi nó lại trở thành chất độc đối với cây cối.

Một số nhà nghiên cứu cho rằng, loại dược liệu này cũng có vai trò kích thích giống như 1 loại hormone thực vật vật. Hoặc thậm chí chúng được cho là những chất dự trữ để tổng hợp ra chất albuminoid của cây.

Cho nên, để biết được alkaloid có ở đâu và vai trò như thế nào, bạn phải biết cách xác định chúng trong thực vật. Muốn xác định alkaloid ở bộ phận nào của cây thì cần sử dụng loại thuốc thử thích hợp. Tốt nhất là bạn hãy sử dụng thuốc thử bouchardat bởi nó sẽ cho ra kết quả màu.

Bạn hãy nhỏ 1 giọt thuốc thử trên lên vi mẫu mới cắt từ cây (mẫu này không được rửa hay nhuộm). Sau 1 lúc thì đem soi kính hiển vi, nếu có thì sẽ xuất hiện kết tủa màu nâu. Tuy nhiên, kết quả này cũng dễ bị nhầm lẫn bởi nếu bạn lỡ nhỏ nhiều thuốc thử quá thì kết tủa cũng sẽ bị tan mất.

Hoặc bạn có thể làm theo cách khác, lấy vi mẫu của cây đó nhúng vào rượu tatric, ngâm 1 thời gian. Sau đó lấy ra, rửa sạch rượu tatric rồi nhúng ngay vào thuốc thử bouchardat. Nếu là tế bào có chứa alkaloid thì alkaloid này sẽ bị lấy đi bởi rượu tatric, trên vi mẫu sẽ không có kết tủa. Còn nếu vẫn có kết tủa thì đó là chất protit.

Hơn nữa, có nhiều người cho rằng, alkaloid có trong thực vật còn góp phần giúp loài cây đó tránh khỏi nguy cơ bị côn trùng và động vật ăn. Nhưng cũng chỉ ở 1 số ít mà thôi. Bởi có những loại động vật có thể thích nghi và tiêu hóa được chất này, đồng thời nó còn là chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong động vật.

Dược liệu alkaloid còn có tác dụng điều hòa sự phát triển của thực vật. Thậm chí là còn có thể bảo vệ được động vật. Ví dụ như chất pyrrolizidine alkaloid ở loài bướm đêm Utetheisa ornatrix sẽ giúp chúng và ấu trùng bớt sự thu hút với kẻ thù của chúng như dơi, bọ dừa…

Phân loại 

Alkaloid thường được chia thành nhiều nhóm khác nhau, các nhóm được phân chia theo từng đặc trưng chung của chúng. Các nhóm đó bao gồm:

• Nhóm pyridin gồm có: guvacine, piperin, trigonelline, coniin, pilocarpine, arecaidine, nicotine, cytisin, spartein và pelletierin.
• Nhóm pyrrolidine gồm có cuscohygrin, hygrin và nicotin.
• Nhóm tropan gồm có ecgonin, cocain, atropin và scopolamine.
• Nhóm quinolin gồm có hydroquinone, quinine, quinidin, dihydroquinidine, brucin, veratrin, strychnin và cevadin.
• Nhóm isoquinolin gồm có papaverin, morphin, sanguinarine, narcotin, thebain, berberin, codein, narcein và hydrastin.
• Nhóm phenethylamin gồm có mescaline, ephedrine, dopamine và amphetamine.
• Nhóm indol gồm có DMT, psilocybin, N-methyltryptamine, serotonin, ergotamin, axít lysergic, yohimbine, harmin, harmalin, reserpine, emetin và reserpin.
• Nhóm purin gồm có theobromin, caffein và theophylline.
• Nhóm terpenoid gồm có: aconitin, samandarin, muscarin, cholin, neurin và solanin.

Hy vọng bạn đã hiểu hơn về alkaloid để có thể sử dụng chúng một cách thích hợp nhất cho cơ thể và nâng cao sức khỏe. Hãy liên hệ ngay với nhà máy gia công thực phẩm chức năng DOM Healthcare để được tư vấn cụ thể hơn về tình trạng sức khỏe của mình nhé!